Αντίγονος

I

Όνομα τριών Μακεδόνων βασιλιάδων.

1. Α. ο επιλεγόμενος ΜονόφθαλμοςΚύκλωψ (381 – 301 π.Χ.). Στρατηγός του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που ίδρυσε τη λεγόμενη δυναστεία των Αντιγονιδών στην παλιά σατραπεία της Μεγάλης Φρυγίας, της Παμφυλίας και της Λυκίας. O Α., όπως και οι άλλοι στρατηγοί που μοιράστηκαν το απέραντο κράτος του Αλεξάνδρου, ονειρευόταν να πραγματοποιήσει την προηγούμενη ενότητα προς όφελός του. Ήρθε σε σύγκρουση με τον επιμελητή του μακεδονικού κράτους Περδίκκα και κατέφυγε στον Αντίπατρο στη Μακεδονία, με τον οποίο συμφώνησε να του αφεθεί η Ασία σε αντάλλαγμα της Μακεδονίας· αναγκάστηκε τότε να αντιμετωπίσει τον σύμμαχο του Περδίκκα Ευμένη, τον οποίο περιόρισε στα Νώρα της Καππαδοκίας (320). Μετά τον θάνατο του Περδίκκα κατόρθωσε να του ανατεθεί η αρχηγία της στρατιάς που θα συνέχιζε τον πόλεμο εναντίον των Περσών. O ικανός και εμπειροπόλεμος Ευμένης έφερε τις δυνάμεις του Α. σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, όμως οι Πέρσες σύμμαχοί του τον συνέλαβαν και τον παρέδωσαν δέσμιο στον αντίπαλό του. Έτσι ο Α. έμεινε μόνος κύριος της άνω Ασίας, αλλά την ίδια εποχή στην Αίγυπτο ίδρυε ανεξάρτητο και οχυρό κράτος ο Πτολεμαίος, ο οποίος συνένωσε εναντίον του τον Σέλευκο, τον Λυσίμαχο, τον Κάσσανδρο και τον Άσανδρο. Ο πόλεμος μεταξύ των επιγόνων άρχισε το 313 και διεξήχθη στην Ασία και στην Ελλάδα, όπου ο Α. έστειλε τον γιο του Δημήτριο τον Πολιορκητή να αποσπάσει τις ελληνικές πόλεις από τον Κάσσανδρο. Το 306, μετά τη νίκη εναντίον του Πτολεμαίου στη Σαλαμίνα της Κύπρου, ο Α. στέφθηκε βασιλιάς. H τελική σύγκρουση μεταξύ των αντίπαλων δυνάμεων έγινε στην Ιψό (301), όπου o Α. σκοτώθηκε.

2. Α. ο Γονατάς (320 – 239 π.Χ.). Βασιλιάς της Μακεδονίας (283-239 π.Χ.). Γιος του Δημήτριου του Πολιορκητή, έλαβε τον τίτλο του βασιλιά όταν πέθανε o πατέρας του (283). Απέκτησε όμως ουσιαστική εξουσία στο βασίλειό του το 276, αφού πρώτα αναγκάστηκε να πολεμήσει εναντίον του Πτολεμαίου Κεραυνού, που είχε παρακινήσει σε εξέγερση τη Σπάρτη και άλλες ελληνικές πόλεις και να αποκρούσει την επιδρομή των Γαλατών τους οποίους κατατρόπωσε στη Λυσιμαχία. Υποχρεώθηκε επίσης να πολεμήσει εναντίον του βασιλιά της Ηπείρου Πύρρου, τον οποίο τελικά νίκησε μαζί με τους Σπαρτιάτες στο Άργος (272). Μερικά χρόνια αργότερα κηρύχθηκε o Χρεμωνίδειος πόλεμος (266-263), κατά τον οποίο o A. με την ενίσχυση του Πτολεμαίου αντιμετώπισε τους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες, στους οποίους αργότερα προστέθηκε και ο βασιλιάς της Ηπείρου Αλέξανδρος, γιος του Πύρρου. Από τους αντιπάλους του, τελευταίους κατέβαλε τους Αθηναίους και εγκατέστησε μακεδονική φρουρά στην πόλη τους.

3. Α. ο Δώσων (263 – 221 π.Χ.). Βασιλιάς της Μακεδονίας (229-221 π.Χ.). Γιος του Δημήτριου του επιλεγόμενου Καλού,αδελφού του Α. του Γονατά και ηγεμόνα της Κυρήνης. Βασίλεψε ως επίτροπος του ανήλικου γιου του Δημητρίου B’, Φιλίππου Ε’. Προσπάθησε να υπερασπιστεί το κράτος απέναντι στους πολλούς εχθρούς που απειλούσαν τα σύνορά του και εκμεταλλεύτηκε την αντιζηλία μεταξύ της Αχαϊκής και της Αιτωλικής Συμπολιτείας για να παρεμποδίσει συμμαχία τους εναντίον της Μακεδονίας. Έπειτα από πρόσκληση της Αχαϊκής Συμπολιτείας, ο Α. εκστράτευσε στην Πελοπόννησο (223-222) και νίκησε στη Σελλασία τον βασιλιά της Σπάρτης Κλεομένη.

II

Όνομα ιστορικών προσώπων.

1. Γιος του Εχικράτη, αδελφού του Αντίγονου του Δώσωνα, που αντιποιήθηκε τον μακεδονικό θρόνο (τέλη 3ου αι. π.Χ.).

2. Α. ο Καρύστιος (Κάρυστος, περ. 295 π.Χ. – ;). Συγγραφέας και χαλκοπλάστης. Υπήρξε μαθητής του φιλοσόφου Μενεδήμου του Ερετριέα. Έζησε αρκετά χρόνια στην Αθήνα και τελικά εγκαταστάθηκε στην Πέργαμο, όπου τον προσκάλεσε ο Άτταλος Α’. Στην Πέργαμο, που την εποχή εκείνη ήταν σπουδαίο καλλιτεχνικό κέντρο, ο Α. συνεργάστηκε με τους ομότεχνούς του Πυρόμαχο, Στρατόνικο και Ισίγονο για τη δημιουργία μιας σειράς χάλκινων ανδριάντων και συμπλεγμάτων, με τα οποία οι βασιλιάδες της Περγάμου κόσμησαν την Ακρόπολή της, μετά τη νίκη τους επί των Γαλατών (239 π.Χ.). Αντίγραφα των ανδριάντων αυτών σε μικρότερο μέγεθος (τα γνωστά ως Ατταλικά αναθήματα) είχαν στείλει οι βασιλιάδες της Περγάμου για να κοσμήσουν την Ακρόπολη της Αθήνας· όμως ούτε αυτά ούτε τα πρωτότυπα σώθηκαν.

Από το συγγραφικό έργο του Α. ξεχωρίζουν οι Βίοι Φιλοσόφων (αποσπάσματα σώζονται στον Αθήναιο και στον Διογένη τον Λαέρτιο), όπου ο Α. με βάση τις προσωπικές του αναμνήσεις από συγχρόνους του πνευματικούς ανθρώπους εξετάζει με ύφος ζωντανό και απλό το πρόβλημα της ηθικότητας και της κατάκτησης της ευτυχίας. Έγραψε επίσης για την ιστορία της ζωγραφικής, της ανδριαντοποιίας και της χαλκοπλαστικής, έργο με εξαιρετικό ενδιαφέρον, αφού ήταν ο ίδιος καλλιτέχνης και έτσι μπορούσε καλύτερα να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του καινούργιου κλάδου, της τεχνοκριτικής, που εμφανίζεται στην εποχή του (πρώιμη ελληνιστική). Το έργο του αυτό, που δεν σώθηκε, θεωρείται από τις σοβαρές πηγές του Πλίνιου (Φυσική Ιστορία). Από το υπόλοιπο έργο του σώζεται η Ιστοριών παραδόξων συναγωγή.Το έργο Περί λέξεων που αποδίδεται στον Α. πιθανότατα ανήκει στονΑ. τον Καρύστιο τον Νεότερο (β’ μισό 1ου αι. π.Χ.), συγγραφέα επιγραμμάτων, δύο από τα οποία σώζονται στην Παλατινή Ανθολογία.Ο ίδιος είχε γράψει και μυθογραφικό έργο, τις Αλλοιώσεις,ίσως σε στίχους.

3. Α. ο Ασκαλωνίτης (Ασκάλων, τέλη 2ου αι. π.Χ. – Συρία 68 π.Χ.). Φιλόσοφος, μαθητής του Μνήσαρχου και του Φίλωνα, δάσκαλος του Κικέρωνα και του Αττικού. Ο Α. καταπολέμησε τη σκεπτικιστική άποψη, που αρνείται τη δυνατότητα κάθε σταθερής γνώσης, με μια θέση εκλεκτική, κατά την οποία η πλατωνική, η αριστοτελική και η στωική σκέψη έχουν κοινό υπόβαθρο, κάτι που αποδεικνύει τη σταθερότητα γενικών αρχών. Ο Α. θεωρούσε τον εαυτό του Ακαδημαϊκό, η εκλεκτική όμως διδασκαλία του, που τον απομάκρυνε από την αυστηρή πλατωνική παράδοση, είχε αποτέλεσμα να ονομαστεί ιδρυτής πέμπτης Ακαδημίας. Μαρτυρίες για τον Α. τον Ασκαλωνίτη παρέχει ιδίως ο Κικέρων, καθώς και ο Στράβων κ.ά.

4. Ανδριαντοποιός (τέλη 2ου αι. π.Χ.). Ήταν καλλιτέχνης της σχολής της Περγάμου. Φιλοτέχνησε παραστάσεις των νικών του Αττάλου A’.

III

Όνομα μαρτύρων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Αγωνίστηκε για τη χριστιανική πίστη μαζί με τους Θεοφάνη, Λουκιανό, Νικομήδη και Τερέντιο. Η μνήμη τους τιμάται στις 17 Οκτωβρίου.

2. Πέθανε στη φωτιά σε άγνωστο τόπο και χρόνο. Η μνήμη του τιμάται στις 13 Οκτωβρίου.

IV

Ορεινός οικισμός (υψόμ. 570 μ., 372 κάτ.) του νομού Φλωρίνης. Βρίσκεται Ν της λίμνης Βεγορίτιδας, κοντά στα σύνορα με τον νομό Κοζάνης. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Φιλώτα.